Петрос Дурьян. Petros Douryan. Պետրոս Դուրյան

[Мукик]

ЛЮБОВЬ

О пламень уст! О взоров жар!
Я весь во власти ваших чар.
Хотел бы я бежать в леса,
Любить цветы, любить листву,
Любить росистую траву,
Сияющие небеса
И дней грядущих голоса
Счастливо слышать наяву.
Но шелест платья за спиной
Меня влечет на путь иной.
Хотел бы я совсем один
Дружить с прозрачным ручейком,
Его беспечностью влеком,
Уйти душой в игру стремнин,
Открыть в волне не холод льдин,
А тайну зыби с ветерком.
Но сердце слышит в тишине
Эфирный зов: “Иди ко мне!”
Хотел бы я, как брата брат,
Обнять легчайший ветерок!
Ах, он так ласков, так широк!
Какой чудесный аромат
Несет он нам от райских врат
Вдоль неизвестных нам дорог!
Но пламень уст шепнул: “Не ту -
Ищи иную красоту!”
Хотел бы я из лиры звук
Извлечь прекрасный и простой,
Навеки слиться с лирой той,
Не выпускать ее из рук!
Она единственный мой друг,
Непрекословный и святой.
Но мне уста любви велят:
“Забудь страну. В ней боль и хлад”.
И с глаз упала пелена:
Чистейшая, как ручеек,
Невинная, как ветерок,
Как лира чуткая верна,
Подруга мне навек дана,
И близок нашей встречи срок.
О пламень уст! О взоров жар!
Я весь во власти ваших чар.

1871

[Мукик]

С НЕЮ

Впервые обнял ее,
Впервые поцеловал,
Когда багровый закат,
Клубясь, вдали бушевал.
Она ладони мои
К груди прижала своей,
И я ослеп и оглох,
И замер я перед ней.
Она меня повела
К душистой зелени трав,
И угасла заря,
В ее очах отблистав.
Я лепетал… я дрожал,
Просил лобзанья дарить.
“Скажи”, - шепнула она.
Но я не мог говорить.
Покуда очи горят,
Покуда сердце стучит,
Любовь не ищет речей,
Любовь не в слове звучит.
И вот угас горизонт,
Явились звезды, чисты,
Я вновь ее целовал
Во имя каждой звезды.
А шелест вольной волны
Благоуханных волос
Моим горячим вискам
Прохладу дивную нес.
О, та златая пора!
О, как тот вечер далек!
Его в железной руке
Унес безжалостный рок.
Но тайна наших сердеуц
Живет в душистой траве,
Живет в сиянии звезд
И в шелестящей листве.
Обет друг друга любить
Храним мы свято с тех пор,
От страшной клятвы такой
Созвездий дрогнул узор.
И беспредельность миров
К нам обернулась лицом,
И нас природа сама
Венчала звездным венцом.

1871

[Мукик]

ОНА

Если б роза весенняя

Не похожа была
На лицо юной девушки -

Кто ценил бы ее?
Если б высь поднебесная

Не похожа была
На глаза юной девушки -

Кто б смотрел на нее?
Если б юная девушка

Не была так чиста -
Где бы в мире возможно нам

Было бога читать?

1871

[Мукик]

ՁՈՆԻՔ
Մենակ էր.
Վարդ մ'ըզգոն
Մատուցի
Ներա ձոն

Շիկնեցավ
Նե զըվարթ՝
Կընդուներ
Երբ իմ վարդ

Ներա քով
Վարդն ո՛րչափ
Էր անշուք,
Գունաթափ,

Նույնպես ձոնս
Համբույրին՝
Զոր տըվավ,
Չէր բնավ գին



ԻՑԻ՜Վ ԹԵ

Ո՜, ի՞նչ ես դու, սե՞ր, երկնի հո՞ւր կամ ժըպի՞տ...
Չունի երկին աչացդ կայծերն ու կապույտ,
Վարդը չունի քու լանջդ անբիծ, լուսափթիթ...
Չունի լուսինն վարդերն շիկնոտ այտերուդ:

Գիշերն երկնի կայծից, լուսնույն սիրադեմ,
Ցերեկն ալյաց, ծաղկանց ժպտիս... մեկո՜ւն գեթ...
Իսկ քեզ համար ես արցունքով կաղոթեմ,
Դու չես շնորհեր նայվածք մ'ինձ հուր աչերեդ:

Արդյոք էա՞կ մ'ես, թե՞ երկնի զվարթուն.
Կը նախանձին փայլիդ վրա վարդ, լուսնակ,
Ձայնիկդ ապշած լսելով քաղցր ու թրթռուն`
Նոճերու մեջ սգա լըռիկ լուսինյակ:

Ծնեի իցի՜վ թ'հևացող հով մ'անուշիկ
Եվ գգվելով երազք ճակտիդ այդ անսուգ,
Տայի շունչըս շուրթերուդ մեջ ես հուշիկ,
Լոկ սրբելով եթե շողար աչքդ արտասուք:

Պարտեզդ իցի՜վ թե փթթեի վարդ լացող,
Եվ երբ գայիր այգուն շաղին ժպտով պերճ`
Գունովս ներկել այտերդ, թափել գոգդ իմ ցող,
Վերջին շնչիկս ի գիրկդ առներ ելևէջ:

Բղխեի ես ից՜իվ թ'առու մը վըճիտ,
Եվ երբ հուշիկ գայիր մոտ իմ եզերքին,
Ցոլանար իմ հայելվույն մեջ քու ժըպիտ,
Պղտորելով կապույտ ալիքս ցամքեին:

Ա՜հ, իցի՜վ թե լինեի ես ճառագայթ,
Շողշողայի դեմքիդ վրա վայրիկ մի,
Խաբեի քեզ թ' ես ավելի գեղազարդ,
'Վ անուշաբույր մազերուդ մեջ մարեի:

Այլ ո'չ, անգո'ւթ, եթե տըվիր մեկուն սեր,
Իցի՜վ թ'անոր գերեզմանին քարն լինիմ,
Եվ դու թոշնած գաս շնչել շուրջս... արտասվե՜
Քեզ հըպելու համար հարկ լոկ գոլ շիրիմ...



ՍԻՐԵԼ

Բույլ մը նայվածք, փունջ մը ժպիտ՝
Քուրա մը խոսք դյութեց իմ սիրտ:

Ես ուզեցի լուռ մենանալ,
Սիրել փըթիթք՝ խորշեր թավուտ,
Սիրել կայծերն երկնի կապույտ,
Առտըվան շաղն, իրիկվան բալ,
Ճակատագրիս սև գիծ կարդալ,
Խոկալ, սուզիլ, ըզմայլիլ սուտ:

Ո՜հ, խուրձ մը վարս, եդեմ մը շունչ՝
Շրջազգեստ մը շրշեց իմ շուրջ:

Ես ուզեցի լոկ ու մինակ
Սըրտակցիլ ջինջ վըտակին հետ,
Հիշատակի չունի նա հետ,
Սիրտ մ'որո մինչ սուզիմ հատակ,
Գտնեմ զիս հոն տժգույն, հստակ,
Գաղտնիք մը ունի-այն՝ անթիվ վետ:

Եթեր մը տրոփ սրտի լսեցի,
Հծծեց. “Կուզե՞ս սիրտ, ե՛կ ինծի”:

Ես ուզեցի սիրել զեփյուռ,
Որ երկնքեն թռչի բեկբեկ,
Նա չը՛ սիրեր խոցել երբեք,
Հոգի մ'որո գաղտնիքն է բույր
Գիտե շոյել երազներ բյուր,
Երկնի բույրն հուշ կածե առ հեք:

Ո՜հ, փունջ մը բոց փըսփըսաց ինձ.
- “Կուզե՞ս պաշտել հոգի մ'անբիծ”:

Ես ուզեցի քընարով մի
Լոկ սիրել հոս, հոս դալկահար,
Պաշտել, գրկել միայն քընար,
Սիրող էակ ճանչել զանի,
Ըստ իմ քըմաց լարել աղի,
Եվ սրտակգիլ սիրողաբար:

Նե մոտեցավ հուշիկ, ըսավ.
- “Քնարդ է ցուրտ սիրտ, և սերըդ՝ ցավ”:

Թոթվեց թևերն հոգիս մոլար,
Ճանչեց ըզնե՝ գեղ ու կըրակ,
Սիրտն անապակ, ինչպես վտակ,
Անմեղ, ինչպես սյուք դալկահար-
Հավատարիմ, ինչպես քնար,
Հրաժեշտ տըվավ կյանքի մենակ:

Բույլ մը նայվածք, փունջ մը ժպիտ՝
Քուրա մը խոսք դյութեց իմ սիրտ:

[Мукик]

ՄՆԱՍ ԲԱՐՅԱՎ
Առտու մը դեռ մթնշաղ՝
Կը ծավալեր շող ու շաղ,
Ծաղկանց մեջ քեզ տեսա ես,
Կը ժըպտեիր լուսնո պես:

Աչերդ սիրո ատրուշան,
Մատներդ էին գիրգ շուշան,
Այտերդ վարդի նոր թերթեր,
Նայվածքեդ ծներ նոր եթեր:

Սիրտըս թըռավ ոտքիդ տակ,
Սիրեցի քեզ, իմս հրեշտակ...
Սիրով եղան ձյուն մազեր,
Ըսին՝ կյանքը երազ էր:

Մինչդեռ դու չես սիրեր զիս,
Մ'իշխեր գոնե տկար սրտիս.
ՈՒր որ երթամ դեմքդ ինձ հետ՝
Նայվածքդ չէ այդ... մահո՜ւ նետ:

Երբ անտառի խորն նըսեմ
Կերթամ լալ՝ լուռ մենաճեմ,
Դարձյալ հոն կգտնես զիս,
Տերևներեն կը խոսիս:

Երբ առվակին եզերքը՝
Նըստիմ սփոփել իմ վերքը՝
Դարձյալ դու կը գտնես զիս,
Ալյաց մեջեն կը ժպտիս:

Երբ լեռները կը փախչիմ՝
Որ չը տեսնեմ քեզ՝ հանգչիմ,
Հողմույն մեջեն կը խոսիս,
Թե՝ դու բնավ չես սիրեր զիս:

Լուսնի լույսով գիշերը
Երբ ցողեն իմ աչերը,
Դարձյալ դու կը գտնես զիս,
Աստղերուն մեջ կը ժըպտիս:

Իսկ գերեզման երբ մտնեմ,
Քեզ հոն պիտի չը գտնեմ...
Մնաս բարյա՜վ... հայուհիս,
Անգո՜ւթ, արցունք մ'ալ չունիս:

[Мукик]

ՏՐՏՈՒՆՋՔ

է՛, մընաք բարով, աստվա՛ծ և արև,
Որ կըպըլպըլաք իմ հոգվույս վերև...
Աստղ մ'ալ ես կերթամ հավելուլ երկնից,
Աստղերն ի՞նչ են որ, եթե ոչ անբիծ
Եվ թըշվառ հոգվոց անեծք ողբագին,
Որք թըռին այրել ճակատն երկընքին.
Այլ այն աստուծույն՝ շանթերու արմատ՝
Հավելուն զենքերն ու զարդերն հըրատ...
Այլ, ո՛հ, ի՛նչ կըսեմ... շանթահարե՛ զիս,
Աստվա՛ծ, խոկն հսկա, փշրե հյուլեիս՝
Որ ժպրհի ձըգտիլ, սուզիլ խորն երկնի,
Ելնել աստղերու սանդուղքն ահալի...
Ողջո՛ւյն քեզ, աստվա՛ծ, դողդոջ էակին,
Շողին, փըթիթին, ալվույն ու վանկին,
Դու որ ճակատիս վարդն ու բոցն աչերուս
Խըլեցիր՝ թըրթռումս շրթանց՝ թռիչն հոգվույս,
Ամպ տըվիր աչացս, հևք տըվիր սըրտիս,
Ըսիր մահվան դուռն ինձ պիտի ժըպտիս,
Անշուշտ ինձ կյանք մը պահած ես ետքի,
Կյանք մ'անհուն շողի, բույրի, աղոթքի.
Իսկ թե կորնչի պիտի իմ հուսկ շունչ
Հոս մառախուղի մեջ համր անշշունջ,
Այժմեն թո՛ղ անեծք մ'ըլլամ ու կողըդ խըրիմ,
Թո՛ղ հորջորջեմ քեզ. "Աստվա՛ծ ոխերիմ":
Փըրփըրի ներսըս դըժոխքի մ'հանգույն...
Հառաչ մ'եմ հեծող նոճերու մեջ սև,
Թափելու մոտ չոր աշնան մեկ տերև...
Ո՛հ, կայծ տըվեք ինձ, կա՛յծ տըվեք, ապրի՛մ...
Ի՝նչ, երազե վերջ գըրկել ցուրտ շիրի՛մ...
Այս ճակատագիրն ի՛նչ սև է, աստվա՛ծ,
Արդյոք դամբանի մրուրո՞վ է գըծված...
Ո՛հ, տըվե՛ք հոգվույս կրակի մի կաթիլ,
Սիրե՛լ կուզեմ դեռ 'վ ապրիլ ու ապրի՛լ.
Երկնքի աստղե՛ր, հոգվույս մեջ ընկե՛ք,
Կա՛յծ տըվեք, կյա՛նք՝ ձեր սիրահարին հեք:
Գարունն ո՛չ մեկ վարդ ճակտիս դալկահար,
Ո՛չ երկնի շողերն ժըպիտ մ'ինձ չե՛ն տար.
Գիշերն միշտ դագաղս, աստղերրը ջահեր,
Լուսինն հար կուլա, խուզարկե վըհեր.
Կըլլան մարդիկ, որ լացող մը չունին,
Անոր համար նա դրավ այդ լուսին.
Եվ մահամերձն ալ կուզե երկու բան,
Նախ կյա՛նքը, վերջը լացողմ'իր վրան:
Իզո՛ւր գրեցին աստղերն ինծի ՍԵ՛ր
Եվ իզո՛ւր ուսույց բուլբուլն ինձ ՍԻՐԵԼ,
Իզո՛ւր թավուտքներ լըռեցին իմ շուրջ,
Գաղտնապահ տերևք չառին երբեք շունչ,
Որ չը խռովեն երազքըս վսեմ,
Թույլ տըվին, որ միշտ ըզնե երազեմ,
Եվ ի զո՛ւր ծաղկունք՝ փըթիթներ գարնան՝
Միշտ խնկարկեցին խոկմանցըս խորան...
Ո՛հ, նոքա ամենքը զիս ծաղրեր են...
ԱՍՏՈՒԾՈ ԾԱՂՐՆ Է ԱՇԽԱՐՀՆ ԱԼ ԱՐԴԵՆ...