Աղթամարի Ս.Խաչն առանց խաչի

[MONK]

Մարտի 29-ին Թուրքիայի կառավարությունը նախատեսում է բացել Աղթամարի Ս. Խաչ եկեղեցին: Եկեղեցին, սակայն, կլինի... առանց խաչի: Կարդացեք այստեղ.
http://azg.am/?num=2007030301&lang=AM

[Муза Воина]

тот же текст на русском

ЦЕРКОВЬ СУРБ ХАЧ О-ВА АХТАМАР - ЯВЛЕНИЕ ИСКЛЮЧИТЕЛЬНОЕ
Армянский институт Комитаса в Лондоне посредством сообщения в прессе обращается к вопросу восстановления церкви Сурб Хач на острове Ахтамар.
«За последние 2 года турецкие власти подняли большую шумиху в связи с восстановительными работами армянской церкви 10-го века на острове Ахтамар. По сегодняшний день не было ясно: является ли эта восстановительная программа мирным жестом в сторону армян или попыткой замять армянский геноцид и замаскировать беспощадное разрушение армянских культурных строений. Председатель турецкого Общества историков Юсуф Галачоглу, комментируя церемонию открытия церкви Сурб Хач, согласно газете «Нью Анатольен», сказал следующее: «Нам (туркам) нечего скрывать... Открытие Церкви Сурб Хач будет жестом в сторону армян и всего мира. После захвата Анатолии турки не превратили в развалины культурные памятники иностранцев... Ничто не было разрушено и было сохранено в том же виде по сегодняшний день». Слова Галачоглу вызовут замешательство в кругу всех гостей, которые приглашены на церемонию открытия церкви. Если они совершат небольшую экскурсию, то увидят, что Ахтамар - исключение. До начала Первой мировой войны на острове Ахтамар было огромное количество армянских церквей всего на расстоянии 20-ти км от церкви Сурб Хач. Ни одна из них сегодня не сохранилась в своем первозданном виде. Большая часть из них разрушена и могильщикам дана воля грабить территорию, пока власти закрывают глаза на факты вандализма и святотатства», - говорится в сообщении Армянского института Комитаса Лондона.
По публикации Акопа Цуликяна

[MONK]

ՍՈՒՐԲ ԽԱՉՆ ԱՌԱՆՑ ԽԱՉԻ

Ինչպես հայտնի է, մշակույթի նախարարությունը Թուրքիայից հրավեր է ստացել մասնակցելու Աղթամարի Սուրբ Խաչ եկեղեցու բացման արարողությանը, որը տեղի է ունենալու մարտի վերջին: Որքանո±վ է նպատակահարմար ընդունել հրավերը:
Ցանկացած եկեղեցի հավատի տաճար է դառնում, երբ նրա գմբեթին տեղադրվում է Հիսուսի չարչարանքները խորհրդանշող խաչը: Հասկանալի պատճառով, Աղթամարի Սուրբ Խաչ եկեղեցու պարագայում այս հանգամանքն ունի առանձնակի իմաստ ու նշանակություն: Սուրբ Խաչն առանց խաչի հնարավոր չէ վերականգնված տաճար համարել:
Կրկին խաչով չզարդարվելու պարագայում Աղթամար կղզու եկեղեցին կդառնա Եվրամիության առջեւ քաղաքակիրթ ձեւանալու, իսկ սեփական երկրում` անհանդուրժողականությունը պահպանելու` Թուրքիայի երկերեսանի քաղաքականության խորհրդանիշը:
Սուրբ Խաչը որպես հայ միջնադարյան մշակույթի անկրկնելի կոթող խորհրդանշական նշանակություն կարող է ստանալ հայ-թուրքական հարաբերությունների հետագա ողջ ընթացքի համար, եթե այն պսակվի Հիսուսի Սուրբ Խաչով: Դրանով Թուրքիան գոնե առերեւույթ կփաստի, որ ինքը հարգում է այլ կրոնների ազատ դավանումը իր ողջ տարածքում եւ ոչ թե միայն Ստամբուլում:
Հակառակ պարագայում Հայաստանի պատվիրակությունն ուղղակի կարող է դառնալ անբարոյական խաղի մասնակից: Մեր երկրի համար դա կրկնակի վիրավորական կարող է լինել այն պարզ պատճառով, որ չնայած դարեր շարունակ մահմեդականություն դավանող տարբեր նվաճողներից ստացած ծանր հարվածներին եւ ահռելի մարդկային ու հողային կորուստներին, այսօր էլ Հայաստանը հարգալից վերաբերմունք է ցուցաբերում իր տարածքում եղած իսլամական հուշարձանների հանդեպ: Մայրաքաղաք Երեւանի հենց կենտրոնում վեր է խոյանում կիսալուսնով պսակված մզկիթը` Արարատյան թեմի առաջնորդանիստ Սուրբ Սարգիս եկեղեցուց չնչին հեռավորության վրա, եւ որեւէ հայ մարդու մտքով անգամ չի անցնում, որ նման հարեւանությունը վիրավորում է իր կրոնական զգացմունքները:
Կարծում ենք` Աղթամարի Սուրբ Խաչը Տիրոջ խաչով պսակելու հարցը սկզբունքային նշանակություն ունի մեր պետության ու ժողովրդի համար: Ավելին` սա սկզբունքային հարց է նաեւ ողջ քրիստոնյա աշխարհի ու մանավանդ Եվրամիության երկրների համար:
21-րդ դարում Թուրքիան իրականում մնում է վաղ միջնադարյան պատկերացումների գերին, բայց համառորեն փորձում է եվրոպացի ձեւանալ: Նպաստել այս երեւույթի պահպանմանը նշանակում է անարգել ոչ միայն Աղթամարի Սուրբ Խաչը կառուցած մեր նախնիների հիշատակը, այլեւ շրջանցել եվրոպական արժեքները, որոնք հիմնված են կրոնական հանդուրժողականության սկզբունքի վրա: Քանի դեռ պարզ չէ, թե կհաջողվի± արդյոք Կ©Պոլսի Հայոց պատրիարքարանին տարհամոզել թուրքական իշխանություններին եւ Սուրբ Խաչի վրա տեղադրել սուրբ եւ ամենափրկիչ խաչը, Հայաստանի պաշտոնական պատվիրակության մասնակցությունը Աղթամար կղզու տաճարի բացման արարողությանը ճիշտ չի լինի:
Այդ պատճառով, Թուրքիայից ուղարկված հրավերին պատասխան տալու համար հարկավոր է նախ` պաշտոնական խողովակներով պարզել այն հարցը, թե ինչո±ւ մինչ օրս Սուրբ Խաչ եկեղեցին չի զարդարվել խաչով: Այս առիթով որեւէ ՙարդարացուցիչ՚ պատճառաբանություն չի կարող հիմք դառնալ տաճարի բացման արարողությանը Հայաստանի պաշտոնական պատվիրակության մասնակցության համար: Խաչն է մեր եկեղեցու ողջ ճարտարապետական կառուցվածքի հիմքը եւ այն զարդարող գլխավոր խորհրդանիշը:
Եթե թուրքերը իսկապես ցանկանում են բացել Աղթամարի Սուրբ Խաչ եկեղեցին, ապա թող բարի լինեն թույլատրել նրա գմբեթին Սուրբ Խաչի տեղադրումը, իսկ եթե փորձում են իրենց զավթած տարածքի հուշարձանները օգտագործել սեփական քարոզչության համար, ապա որպես պետություն մենք նման միջոցառմանը ուղղակի անելիք չունենք:

ՍԱՐԳԻՍ ԳԵՎՈՐԳՅԱՆ

http://www.hayashkharh.am/index.php#...id=47557&lang=

[MONK]

AZG Armenian Daily #052, 22/03/2007
Ընթացիկ

ԱՂԹԱՄԱՐԻ ՍՈՒՐԲ ԽԱՉ ԵԿԵՂԵՑԻՆ ԽԱՉ ՈՒՆԵՑԵԼ Է, ԻՍԿ ԽԱՉԸ` ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ

Այդ մասին է վկայում ՙԱզդակ՚ թերթի հոբելյանական համարի հրապարակումը
Երկար վարանումներից հետո մարտի 29-ին վերջապես նշանակվեց Վանա լճի Աղթամար կղզու վերանորոգված Սբ. Խաչ եկեղեցու բացման օր: Վերջին տվյալներով բացմանը հրավիրվել են օտարերկրյա հյուրեր, որոնց թվում` Հայաստանի մշակույթի եւ երիտասարդության նախարար Հասմիկ Պողոսյանը, ինչպես նաեւ հայկական սփյուռքի ներկայացուցիչներ, իսկ բացումն անձամբ կատարելու է Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը:
Առանց որեւէ հիմքի անիմաստ է եկեղեցու վերականգնման աշխատանքների գնահատումը, բայց որ այդ աշխատանքների ընթացքում չեն վերականգնվել նրա գմբեթի եւ զանգակատան խաչերը, ոչ էլ զանգակ է տեղադրվել, ակնհայտ է: Ավելին, Թուրքիայի մշակույթի եւ զբոսաշրջության նախարար Աթիլլա Քոչն այս բացթողումներն արդարացրել էր հետեւյալ կերպ. ՙՄենք խաչի առնչությամբ որեւէ դիտավորություն չունենք: Եթե եկեղեցու բնօրինակն ունեցել է, ապա խաչը կտեղադրվի՚:
Թեեւ նրան ուղղել էր նախարարության մասնագետ Յաքուբ Հազանը, թե եկեղեցին անկասկած խաչ ունեցել է, սակայն նա էլ թերացումն արդարացրել էր եկեղեցու խաչը հստակ պատկերող լուսանկարի բացակայությամբ: Մինչդեռ խաչի պատկերով բազմաթիվ լուսանկարներ ոչ միայն հրապարակվել են հայկական մամուլում, այլեւ Արեւմուտքում հրապարակված գիտական աշխատություններում:
Այդ լուսանկարներից երկուսն ինտերնետային փոստով ՙԱզգի՚ խմբագրություն է ուղարկել Բեյրութի ՙԱզդակ՚ օրաթերթի տնօրեն Շահան Գանտահարյանը, պատմական լուսանկարների հավաքածուորդ Միսաք Քելեշյանի համապատասխան գրությամբ, ցույց տալու համար խաչի առնչությամբ Թուրքիայի մշակույթի եւ զբոսաշրջության նախարար Քոչի, իսկ խաչը պատկերող լուսանկարի առնչությամբ նախարարության մասնագետ Հազանի արդարացումների սնանկությունը:
Ինչո±ւ: Այն պարզ պատճառով, որ ՙԱզդակի՚ 80-ամյակին նվիրված հոբելյանական այս համարի հրապարակած երկու լուսանկարներում էլ, որոնցից մեկն արվել է 1890 թ.-ին, պարզորոշ երեւում է Սբ. Խաչ եկեղեցու գմբեթի խաչը: Հարկ է սակայն նշել, որ Սբ. Խաչ եկեղեցու պարագայում հարցի էությունը սոսկ խաչով չի սահմանափակվում: Այլապես մարտի 15-ին պոլսահայ մի շարք մտավորականներ գրավոր չէին դիմի Աթիլլա Քոչին, որպեսզի նախքան պաշտոնական արարողությամբ բացումը, եկեղեցին ինչպես հարկն է օծվի, օծումը կատարի Պոլսո հայոց պատրիարք Մեսրոպ Բ Մութաֆյանը, Սբ. Խաչն ավելորդ շահարկումներից խուսափելու համար հանձնվի պատրիարքարանի տնօրինությանը եւ վերջապես վերականգնվի Վանա լճի Աղթամար կղզու թուրքացման մղումով Աքդամարի վերածված հայկական անվանումը:
Աղթամարի Սբ. Խաչ եկեղեցին պատրիարքարանի տնօրինությանը հանձնելու պոլսահայ մտավորականների վերոհիշյալ պահանջը պատահական չէ, այլ պայմանավորված է ՙՎաթան՚ թերթի մարտի 9-ի համարում Մեհմեդ Օզթյուրքի ստորագրությամբ հրապարակված առաջնորդող հոդվածով: Դրան Պոլսո հայոց պատրիարքարանի բանբեր ՙԼրաբերի՚ մարտի 19-ի համարում արձագանքել է Մութաֆյան պատրիարքը:
Նա խստագույնս դատապարտել է Օզթյուրքին, որը ՙՎաթանի՚ էջերում Աղթամարի Սբ. Խաչ եկեղեցու ճակատագրի առնչությամբ լուրջ ՙմտահոգություն՚ հայտնելիս արել էր հետեւյալ հարցադրումը. ՙԵկեղեցին ում տնօրինությանն է հանձնվելու` Լիբանանի եւ Երուսաղեմի պատրիարքարանների, թե Հայաստանի կաթողիկոսության՚: ՙՎաթանի՚ հեղինակի այս սադրիչ հարցադրումը որեւէ մեկնաբանության կարիք չի զգում: Սակայն դա իբրեւ շահարկման հերթական դրսեւորում, դեռեւս չբացված մթագնում է Սբ. Խաչ եկեղեցու պետականորեն կազմակերպվող բացումը:
ՀԱԿՈԲ ՉԱՔՐՅԱՆ
© Copyright AZG
http://azg.am/print_new.php?num=2007032201&lang=AM

[MONK]

ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՆԱԽԱՐԱՐԸ ՉԻ ԳՆԱԼՈՒ ՍՈՒՐԲ ԽԱՉ ԵԿԵՂԵՑՈՒ ԲԱՑՄԱՆԸ

Ինչպես տեղեկացանք ՀՀ մշակույթի եւ երիտասարդության հարցերի նախարարության հասարակայնության հետ կապերի բաժնի պետ Գայանե Դուրգարյանից, նախարար Հասմիկ Պողոսյանը մարտի 29-ին չի մեկնի Վան` Ախթամարի Սուրբ Խաչ եկեղեցու վերաբացմանը: Նախարարն, ըստ նախնական պայմանավորվածության, մասնակցելու է Բելառուսում մարտի 26-ից ապրիլի 1-ը ՙՀայաստանի մշակույթի օրեր՚ միջոցառումներին: Նախարարի փոխարեն Վան կմեկնի փոխնախարար Գագիկ Գյուրջյանը:

ՄԱՐԻԵՏԱ ՄԱԿԱՐՅԱՆ
© Copyright AZG

http://azg.am/print_new.php?num=2007032202&lang=AM

[MONK]

Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածին
Տեղեկատվական Համակարգ
Հեռ.: (374 10) 517 128
Հեռատիպ: (374 10) 517 301
Էլ-փոստ: holysee@etchmiadzin.am
Տնօրեն` Տ. Վահրամ քհն. Մելիքյան


ՀԱՂՈՐԴԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ
Մարտի 27, 2007թ.

Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնից պատվիրակություն չի մասնակցելու
Աղթամարի Սբ. Խաչ եկեղեցու բացմանը

Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին` Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի անունով Վանի նահանգապետ Մեհմետ Նիյազի Տանիլիրից ՀՀ Արտաքին գործերի նախարարության միջոցով ստացվել է հրավեր` սույն թվականի մարտի 29-ին մասնակցելու Աղթամարի Սուրբ Խաչ եկեղեցու բացման արարողությանը:
Նկատի առնելով, որ Թուրքիայի իշխանությունների կողմից վերանորոգված Սուրբ Խաչ եկեղեցին վերածվելու է թանգարանի և չի շարունակելու գործել որպես եկեղեցի Կոստանդնուպոլսի Հայոց Պատրիարքության հոգևոր իշխանության ներքո և բացման արարողությունը կատարվելու է զուտ աշխարհիկ արարողակարգով և ոչ Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու կանոնական ծեսի համաձայն` Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը մասնակցություն չի բերելու արարողություններին:
Թուրքիայի իշխանությունների կողմից հայ ժողովրդի քրիստոնեական բարեպաշտ զգացումների դեմ ուղղված այս գործողությունը չի կարող ընկալվել որպես դրական քայլ հայ և թուրք ժողովուրդների փոխմերձեցման ճանապարհին` առավել ևս ներկա դարի` ժողովուրդների գործակցության և կրոնների ու մշակույթների երկխոսության համընդհանուր ձգտումի համատեքստում:
###

[Амиго]

Представители Святого Эчмиадзина не будут участвовать в церемонии открытия восстановленной армянской церкви Сурб Хач в Турции

ЕРЕВАН, 27 марта. /Новости-Армения/.
Делегация Первопрестольного Святого Эчмиадзина не примет участие в церемонии открытия восстановленной армянской церкви Сурб Хач (Святого Креста) на острове Ахтамар (озеро Ван) в Турции.

Как сообщили во вторник агентству "Новости-Армения" в пресс-канцелярии Первопрестольного Св. Эчмиадзина, такое решение было принято с учетом того, что восстановленная турецкими властями церковь не будет действовать в качестве храма под духовным началом Армянского Патриархата Константинополя, а превратится в музей.

Таким образом, светская церемония открытия церкви не будет соответствовать каноническим обрядам Святой Армянской Апостольской Церкви.

"Эти действия турецких властей, направленные против праведных христианских чувств армянского народа, не могут рассматриваться в качестве положительного шага на пути сближения турецкого и армянского народов, особенно в современном контексте всеобщего стремления к взаимодействию между народами и диалогу религий и культур", - сообщили в пресс-канцелярии.

Губернатор Вана Мехмет Ниязи Танилир направил через МИД Армении приглашение на имя Католикоса Всех Армян Гарегина II принять участие в открытии 29 марта реконструированной церкви.
Церковь Сурб Хач (Святого Креста) - выдающийся памятник армянского средневекового зодчества. Храм построен во время расцвета Васпураканского царства в 915-921 годы архитектором Мануэлом в период правлении армянского царя Гагика Арцруни.

Турция начала реставрацию армянской церкви Сурб Хач под давлением международной общественности. На ее восстановление турецкие власти выделили $1,5 миллиона. Работы были осуществлены Министерством культуры и туризма Турции совместно с администрацией города Ван.