«Էշ ուտելու» ճաշակը
«Տաշիրի Սամոյի» պաշտպանները Հայաստանում ի պատասխան հնչած քննադատության՝ սովորաբար բերում են հետեւյալ փաստարկը. «Մարդը փող ունի՝ ինչպես որ հավեսը տալիս է, այդպես էլ ծախսում է»: Զուտ ձեւական, իրավաբանական տեսակետից դա միանգամայն ճիշտ է: Նույն հաջողությամբ նա կարող էր երեւանյան բնակարաններ բաժանել իրեն դուր եկած ռուս «թոփ-մոդելների»՝ այդ արարողության համար վարձելով Կրեմլի համագումարների պալատը: Մարդն իր համար, գեղեցիկի մասին իր պատկերացումներին համապատասխան, քեֆ էր անում՝ իր խնջույքը ցույց տալով աշխարհով մեկ. դա իր անձնական գործն է՝ դուրներդ չի գալիս, մի նայեք: Այդ ամենը անվիճելի է: Ես չեմ համաձայնվում միայն այն դեպքում, երբ ասվում է, թե դա արվում է հանուն Հայաստանի եւ հայ մշակույթի: Եթե ես ունենայի միլիոններ եւ ցանկանայի որեւէ բան անել հայ մշակույթի համար, ապա նույն Համագումարի պալատ կհրավիրեի Հայաստանի պետական սիմֆոնիկ նվագախումբը եւ աշխարհով մեկ սփռված մեր հռչակավոր մենակատարներին՝ ցույց տալու համար, որ մեր 10 միլիոնանոց ազգը, որն ունի նաեւ իր փոքրիկ՝ 3 միլիոնանոց պետությունը, իր մակարդակով չի զիջում շատ ավելի մեծ եւ հզոր պետություններ ունեցող ազգերին: Պարզ է, որ իմ եւ հայ օլիգարխների գեղագիտական ճաշակները տարբեր են: Բայց նույնիսկ այդ դեպքում, եթե դու անց ես կացնում միջոցառում, որի անունը դնում ես «մրցանակաբաշխություն», ապա պիտի մի քանի ամիս առաջ հրապարակես դրա պայմանները, ժամկետները, ժյուրիի կազմը, մրցանակային ֆոնդը, եւ եթե դու գտնում ես, որ հենց Արմենչիկն է մեր ազգի զարդը եւ մեր մշակույթի ջահակիրը, տուր նրան «գրան պրին» եւ թեկուզ մեկ միլիոն դոլար, որը նա կծախսի իր հայեցողությամբ: «Բնամթերքով» մրցանակ տալս ո՞րն է:
Երբ մեր պաշտոնյաներից մեկը զվարճանում է եւ իր հյուրերին զվարճացնում է նրանով, որ ցույց է տալիս, թե ինչպես է առյուծը հոշոտում ավանակին, դա նույնպես իր անձնական գործն է՝ առյուծն էլ է իր փողով գնել, ավանակն էլ: Երբ եպիսկոպոսը հպարտանում է նվեր ստացած զենքով, երբ կաթողիկոսը պետական մշակութային ալիք է փակում եւ «կպած» ուզում է Երեւանում նստավայր սարքել՝ մայրաքաղաքում «պերերիվ անելու» համար, դա նույնպես, ի վերջո, իր անձնական գործն է՝ փող ունի, ազդեցություն ունի, կարողանում է իր բիզնեսի եւ իր օբյեկտների համար «կանաչ լույս» բացել: Սակայն թույլ տվեք արձանագրել, որ այդ «անձնական» դրսեւորումները խոսում են դրանց տերերի մտավոր մակարդակի, ճաշակի, հակումների եւ արժեքային համակարգի մասին:
Ճաշակին, իհարկե, ընկեր չկա: Սակայն համոզված եմ, որ մեր օլիգարխների եւ պաշտոնյաների (նաեւ՝ եկեղեցական) այս անձնական դրսեւորումները բացասաբար են ազդում մեր՝ հայաստանյան հասարակական մթնոլորտի վրա: Ուզենք թե չուզենք՝ նրանց «հոգեւոր ձգտումները» օրինակելի են դառնում սովորական մարդկանց, նաեւ երիտասարդների, երեխաների համար: Եթե նրանք «կայֆ են ստանում» այս տեսակի բաներից, ուրեմն մե՞նք էլ պետք է ձգտենք նման հաճույքների:
ԱՐԱՄ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ